Corona vs vorige virusuitbraken

Aandelenkoersen dalen keihard, de rentes storten in en de dollar wordt zwakker. Dit alles duidelijk in reactie op het coronavirus. Vorige virusuitbraken, zoals bijvoorbeeld SARS, zorgden voor een paar maanden van minder economische groei, die echter meteen gevolgd werden door een periode waarin alle schade weer werd goedgemaakt. Waarom nu dan zoveel paniek?

• Het virus verspreidt zich veel gemakkelijker dan het SARS-virus. Virologen gaan ervan uit dat zonder verdere maatregelen  40% - 70% van de mensheid besmet wordt. Dit omdat de mensheid er geen antilichamen tegen heeft. 
• Het sterftecijfer ligt bij het coronavirus waarschijnlijk veel hoger dan hij de griep. 
• Een vaccin is pas op zijn vroegst over anderhalf jaar op massale schaal aanwezig.

Verdere verspreiding voorkomen

Dit brengt ons bij de vraag wat dan nog wel gedaan kan worden om verspreiding te voorkomen. Verspreiding valt niet tegen te houden zo lang mensen bij elkaar in de buurt komen, maar het ongeveer twee weken isoleren van mensen die positief getest zijn of ziekteverschijnselen hebben helpt wel flink de verspreiding te beperken of op zijn minst te vertragen. Dit laatste is van groot belang, omdat nergens ter wereld voldoende capaciteit bestaat om zoveel slachtoffers te helpen. Overigens bestaat nog steeds onduidelijkheid over de besmettelijkheid van mensen die het virus dragen maar geen ziekteverschijnselen hebben. Het zogenaamde social distancing en het isoleren van de zieken vereist een aantal zaken: 

• Zoals artsen steeds benadrukken helpt het al een heel stuk als mensen vaak hun handen wassen. Mensen zo ver krijgen is moeilijk, met name in minder ontwikkelde landen. 
• Er moet een goed functionerend overheidsapparaat bestaan om te organiseren dat mensen bij elkaar uit de buurt blijven en op tijd geïsoleerd worden. 
• Er moet voldoende meetapparatuur aanwezig zijn om mensen die het coronavirus onder de leden hebben op tijd op te sporen en te isoleren. 

Hoe beter dit allen geregeld is, hoe eerder het virus over zijn hoogtepunt heen zal zijn. Overigens wordt er daarbij sterk op gerekend dat de impact van het virus sowieso enorm afneemt zodra het in het westen warmer wordt. Dit doet het griepvirus bijvoorbeeld ook. Echter:

• Er bestaan ook virussen die dit verschijnsel helemaal niet vertonen. Van het huidige coronavirus weet men dit nog niet. 
• Medici zijn het er niet over eens of de griep afneemt vanwege de warmte of omdat mensen bij warmer weer minder op elkaar zitten. 

Economische gevolgen

Economisch gezien betekent dit alles ook een ramp. Mensen zoveel mogelijk uit elkaar houden levert in de praktijk allerlei productieproblemen op. Dat wordt pas echt erg als mensen ook niet meer naar hun werk durven te gaan. Tot die tijd blijft het beperkt tot vermijding van vliegvelden, vliegtuigen, treinen, boten, congressen, enzovoort. Als mensen echter niet meer naar hun werk gaan stopt de economie vrijwel geheel. Hierbij komt nog dat vrijwel overal sprake is van recordhoge debt-to-GDP ratio’s. Dit brengt twee grote risico’s met zich mee:

- Het uitbreken van een zichzelf voedende  negatieve spiraal (en een domino-effect aan faillissementen).
- Banken en kredietverstrekkers die geen leningen meer willen verstrekken, omdat ze de risico’s te groot vinden. Dit remt de economie ook erg af. Dat proces wordt aanzienlijk versterkt als de aandelenkoersen scherp dalen en de credit spreads flink stijgen. Dit gebeurt momenteel.

Ontwikkelingen laatste dagen

De laatste dagen werd wat dit alles betreft een aantal zaken duidelijk:

• Het coronavirus heeft nu ook veel landen bereikt waar geen sprake is van goede hygiëne en een goede gezondheidszorg.
• De VS zijn zeer slecht uitgerust om het virus te bestrijden. Dit omdat er veel te weinig meetapparatuur aanwezig is (tot nu toe zijn slechts enkele duizenden testen afgenomen).

 

• Bovendien functioneert voor grote delen van de bevolking het gezondheidsapparaat niet goed. Als zich tot nu toe in de VS relatief weinig slachtoffers voordoen, kan dit ook betekenen dat heel veel gevallen gewoonweg niet geregistreerd worden. De kans is daarom groot dat het aantal gemeten slachtoffers explodeert zodra meer testen voorhanden zijn – waarschijnlijk over een paar weken – en achteraf zal blijken dat er veel te weinig mensen geïsoleerd zijn. De reactie van veel Amerikanen hierop kan de economie gemakkelijk grotendeels stil leggen.
• Van een aantal Europese landen – bijvoorbeeld Italië en Frankrijk - is het nu al vrijwel zeker dat ze in een zware recessie terecht komen.
• OPEC+ (de samenwerking tussen OPEC en een aantal andere olieproducerende landen met Rusland als leider) is vrijwel uit elkaar gespat. De olieprijs is hierop in elkaar gestort. Goed voor de consument, maar dit gaat vele faillissementen in de olie-industrie opleveren, met name bij schalie-oliebedrijven in de VS. Dit kan het begin zijn  van een zichzelf voedende deflatoire spiraal.

Economische vooruitzichten

Zijn de economische vooruitzichten nu hopeloos? Nee. Om te beginnen gaat het virus vroeg of laat vanzelf uitdoven, omdat steeds meer mensen het virus onder de leden krijgen en er antilichamen tegen kweken. Bovendien zal er wel over circa anderhalf jaar een vaccin komen. 
Wat de economische gevolgen betreft kunnen regeringen en centrale banken ook veel doen. Zij kunnen ervoor zorgen dat voldoende krediet beschikbaar blijft en er niet zoveel faillissementen komen. Dit door de rentes te verlagen, centrale banken (meer) obligaties en aandelen te laten opkopen en schulden over te nemen of te garanderen.

Praktisch gesproken betekent dit veel grotere overheidstekorten, een veel ruimer monetair beleid en geleidelijk aan een overgang van deflatie naar inflatie. Ook komt globalisering nog verder onder druk te staan. 
De koerspatronen die we de laatste tijd gezien hebben – stijgende credit spreads, lagere aandelen en rentes en een zwakkere dollar - zullen aanhouden totdat regeringen en centrale banken massaal ingrijpen. Om dit te bereiken is alleen tijd nodig. Waarschijnlijk weken tot maanden, terwijl er nu eigenlijk meteen gehandeld moet worden.

Bij de S&P 500 index denken we dan ook aan ca. 2600 en bij daling daaronder aan 2200, voordat een bodem bereikt wordt. EUR/USD zien we richting 1,20 gaan en allerlei rentes op staatsobligaties dalen naar 0% zo niet negatief. Credit spreads zullen waarschijnlijk scherp stijgen, totdat massaal ingegrepen wordt. Het goede hieraan is wel, dat hoe feller de negatieve koersreacties nu worden, hoe meer politiek en centrale banken worden gedwongen snel en massaal in te grijpen. Zodra dit gebeurt, zullen de koersen waarschijnlijk een tijdlang de andere kant opgaan. Alleen gaan we dan wel te maken krijgen met oplopende inflatie. In het begin maakt dit niet zoveel uit, maar uiteindelijk betekent dit hogere rentes en weer neerwaartse druk op de aandelenkoersen.

Blijf op de hoogte - morgen een nieuwe update

Laat uw e-mailadres hier achter en u heeft de komende weken vrijblijvend en kosteloos toegang tot het research platform van ICC, inclusief onze wekelijkse EUR/USD publicatie. Morgen verschijnt er een nieuwe EUR/USD publicatie.